1. Nói lắp là gì?
Nói lắp là một rối loạn ngôn ngữ đặc trưng bởi sự lặp lại của âm thanh, âm tiết hoặc từ. Sự kéo dài âm và gián đoạn lời nói, như bị chặn lại, cũng là nói lắp. Người mắc phải biết chính xác những gì mình muốn nói nhưng gặp khó khăn trong việc tạo ra một lời nói bình thường.
Mất trôi chảy khi nói có thể kèm các bất thường về vận động như chớp mắt hoặc run môi. Nó có thể gây khó khăn khi giao tiếp với người khác. Điều này thường ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và các mối quan hệ với mọi người. Ngoài ra, nó còn ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng làm việc, cơ hội thăng tiến. Việc điều trị cũng khá tốn kém.
Nói lắp ở trẻ đang dần trở lên rất phổ biến
Nói lắp ở trẻ đang dần trở lên rất phổ biến
2. Nhờ đâu chúng ta phát âm được?
Đó là nhờ sự phối hợp vận động chính xác của các cơ liên quan đến hơi thở, cơ tạo âm, cùng với những chuyển động của họng, vòm miệng, lưỡi và môi. Những chuyển động này được điều khiển bởi não và được theo dõi qua các giác quan về thính giác và xúc giác.
3. Biểu hiện nói lắp như thế nào?
Các triệu chứng có thể thay đổi đáng kể từ ngày này qua ngày khác. Đặc biệt là khi căng thẳng hoặc phấn khích như khi đứng trước một đám đông hoặc nói chuyện điện thoại nặng hơn. Tuy nhiên khi hát, đọc hoặc nói đồng thanh, triệu chứng có thể giảm đi.
Việc nói không trôi chảy làm cơ thể bạn căng thẳng, sợ hãi khi phải nói chuyện với người khác. Bạn muốn che giấu khuyết điểm đó. Vì vậy, bạn có thể tránh một số từ nhất định hoặc từ chối nói chuyện trong một số tình huống. Ví dụ, bạn có thể không muốn nói chuyện điện thoại nếu điều đó khiến bạn nói lắp nhiều hơn.
Nó có thể biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau:
Lặp lại một phần từ: “Tôi m-m-m-muốn uống nước”.
Lặp lại từ: “Đi-đi-đi học”.
Âm thanh kéo dài: “Tôi mmmmmuốn đi học”.
Tạm dừng: “Tôi…… không thích”.
Trẻ nói lắp: Biểu hiện và cách điều trị như thế nào ?
Trẻ nói lắp: Biểu hiện và cách điều trị như thế nào ?
Những nét căng thẳng có thể hiện rõ lên gương mặt hoặc những phần khác của cơ thể khi bạn bị nói lắp. Tuy nhiên, có một số trường hợp, người ta nói không trôi chảy nhưng không phải là nói lắp. Đó có thể là do sự cố ý để kéo dài câu, có thêm thời gian để suy nghĩ. Hoặc lặp đi lặp lại một từ hoặc cụm từ với mục đích muốn nhấn mạnh. Ví dụ: “Tôi cần ờ…một gói mì tôm”, “Cô ta đang rất rất rất khó chịu”.
4. Nguyên nhân và những loại nói lắp
Trẻ từ 2 đến 6 tuổi có thể bị nói lắp. Đây là một giai đoạn bình thường mà nhiều trẻ phải trải qua, nhưng thường kéo dài không quá 6 tháng. Khoảng 75% trẻ em phục hồi, 25% còn lại tiếp tục nói lắp. Nếu mắc trên 6 tháng có thể là một bệnh lý. HIện tại, chưa biết nguyên nhân cụ thể nào gây ra. Người ta thấy rằng, trong gia đình nếu có bố, hoặc mẹ hoặc các anh chị mắc phải, thì nguy cơ của bé tăng lên gấp 3 lần.
Ngoài ra, dưới đây là một số yếu tố nguy cơ cho nói lắp:
Giới tính. Con trai có nhiều khả năng nói lắp gấp 2 – 3 lần so với con gái.
Cảm xúc và tính cách. Thất vọng, căng thẳng, bị kích động, bị thúc giục có thể khiến bạn nói lắp nhiều hơn. Ai đó trêu chọc bạn, hoặc chú ý đến câu nói của bạn, làm tăng tình trạng nói lắp. Nó khiến bạn bối rối và lo lắng nhiều khi nói chuyện.
5. Khi nào bé cần đi khám?
Kéo dài 6 – 12 tháng trở lên.
Con bạn bắt đầu nói muộn. Có thể kéo dài hơn nếu bé bắt đầu nói lắp sau 3 tuổi rưỡi.
Nói lắp nhiều hơn.
Gia đình có người từng như vậy.
Bé bị kèm thêm một rối loạn ngôn ngữ khác.
Con bạn phải “đấu tranh” khi nói chuyện. Bé đang gặp khó khăn, rất căng thẳng khi phải nói chuyện.
6. Bé có thể đi khám được ở đâu?
Nói lắp thường được chẩn đoán bởi một nhà bệnh học ngôn ngữ lời nói (speech language pathology), thường được biết đến nhiều hơn với cái tên nhà trị liệu âm ngữ. Họ là những chuyên gia y tế được đào tạo để kiểm tra và điều trị các cá nhân bị rối loạn giọng nói, lời nói và ngôn ngữ. Các địa điểm mà phụ huynh có thể đưa bé đến khám như sau:
Đơn vị Âm ngữ trị liệu – Bệnh viện Chỉnh hình và Phục hồi chức năng TP. HCM. Địa chỉ: 1A Lý Thường Kiệt, Phường 7, Quận Tân Bình, TP. HCM.
Khoa Vật lý Trị liệu và Phục hồi Chức năng – Bệnh viện Nhi đồng 1. Địa chỉ: 341 Sư Vạn Hạnh, Phường 10, Quận 10, TP. HCM.
Khoa Vật lý Trị liệu và Phục hồi Chức năng – Bệnh viện Nhi đồng 2. Địa chỉ: 14 Lý Tự Trọng, Phường Bến Nghé, Quận 1, TP. HCM.
Khoa Phục hồi Chức năng – Bệnh viện Nhi đồng Thành Phố. Địa chỉ: 15 Võ Trần Chí, Phường Tân Kiên, Huyện Bình Chánh, TP. HCM.
Khoa Tâm Lý – Tâm thần Trẻ em – Bệnh viện Tâm thần TP. HCM. Địa chỉ: 165B Phan Đăng Lưu, Phường 1, Quận Phú Nhuận, TP. HCM.
Trung tâm Phục hồi Chức năng và Trợ giúp Trẻ tàn tật. Địa chỉ: 38 Tú Xương, Phường 7, Quận 3, TP. HCM.
7. Chẩn đoán nói lắp như thế nào?
Để chẩn đoán rối loạn này, cần xem xét nhiều yếu tố, bao gồm:
Quá trình nói lắp của trẻ (chẳng hạn như lần đầu phát hiện nói lắp và hoàn cảnh khi đó).
Phân tích hành vi nói lắp.
Đánh giá khả năng nói của trẻ.
Tác động của nói lắp vào cuộc sống của bé.
Sau đó, các chuyên gia này sẽ cố gắng xác định xem đứa trẻ có khả năng tiếp tục hành vi nói lắp của mình hay vượt qua nói lắp hay không. Để xác định sự khác biệt này, nhà trị liệu âm ngữ sẽ xem xét các yếu tố như tiền sử nói lắp của gia đình, liệu đứa trẻ nói lắp có kéo dài 6 tháng hay lâu hơn và liệu đứa trẻ có biểu hiện các vấn đề về ngôn ngữ hoặc ngôn ngữ khác hay không.
Các bác sĩ bệnh học ngôn ngữ lời nói cũng sẽ kiểm tra lời nói và ngôn ngữ của con bạn. Điều này bao gồm:
Lắng nghe cách con bạn nói các âm và các từ.
Kiểm tra bé hiểu những gì người khác nói hay không.
Mức độ bé sử dụng từ ngữ để diễn đạt suy nghĩ của mình như thế nào.
